Đêm là đại diện cho kẻ ngủ mê, sự bao trùm của sự dữ, bất an cho con người giữa thú rừng rình mồi cắn xé. Đêm tượng trưng cho ác thần, cho tuổi già đáng sợ ập đến, biểu lộ những thất bại, đau khổ, nhọc nhằn của đời sống. Trong khi đó chị em với bóng tối lại là nữ hoàng của Bình Minh. Nữ hoàng ấy được ca ngợi bằng nhiều hình ảnh: Sự huy hoàng của ngày mới, niềm vui tươi sau đêm dài, sự hân hoan trong nắng mới. Biểu thị cho tuổi trẻ hướng về tương lai, dấu chỉ cho mọi khả năng, chiếu sáng nhiều hứa hẹn. Nơi cá nhân nó là niềm hy vọng là tương lai toả sáng.
Tất cả những phấn khởi hân hoan đó, người Ấn Độ đã tụng ca Nữ Hoàng Bình Minh bằng trường ca: Tụng ca nữ thần Rạng đông. (To Usha)[1] (Rig - Ve da I. 48)
1 Bình minh ở trên chúng ta với sự phồn vinh, ôi Usas, người con gái của bầu trời, Bình minh rực rỡ huy hoàng, nữ thần, bà chúa của ánh sáng, bình minh tráng lệ và hào phóng.
2. Họ đem những con ngựa chiến và bò cái, ân huệ và quà tặng của tất cả sự giàu có, mãi mãi thịnh vượng đến soi sáng cho chúng ta. Ôi Usas, Người đánh thức tôi bằng âm thanh của niềm vui: mang đến cho chúng ta sự giàu có nhất.
3. Rạng đông bắt đầu lộ ra, và bây giờ sẽ là bình minh chói lọi, nữ thần, người điều khiển chiếc xe đến từ bóng đêm, hướng sự suy nghĩ của họ vào Nàng, như người đi tìm vinh quang tràn ngập.
4. Đây Kanva (bậc thấu thị hay hiền triết) thủ lĩnh của chủng tộc Ka va, ca vang danh tiếng tên tuổi người anh hùng, - Ôi Usas, vị chúa tể, Người như sắp đến gần hướng dẫn họ suy nghĩ về sự ban tặng hào phóng.
5. Như một người quản lý tốt, Usas trông nom cẩn thận tất cả mọi thứ: Nàng kích thích mọi sự sống, khuấy động mọi sinh vật có chân, và tạo nên những con chim tung cánh trên không trung.
6. Nàng ban sự bận rộn phía trước cho mọi người theo đuổi: Nàng không biết đến sự chậm trễ khi Nàng xuất hiện. Ôi sự tráng lệ phong phú sau bình minh lên, những con chim bay liệng về phía trước như không muốn ngừng.
7. Bình minh đã cột những con ngựa của Nàng ở xa, phía bên kia, lúc mặt trời mới ló lên: Nàng đưa tới hàng trăm cỗ xe ngựa, sự thịnh vượng của bình minh, tiến lên theo con đường của Nàng tới mọi người.
8. Cái nhìn của Nàng thấu suốt tất cả vạn vật đang tồn tại, Usas, người con gái của bầu trời, giàu có, phong phú, Nàng soi sáng kẻ thù và sự thù hằn biến mất.
9. Soi sáng chúng ta với ánh sáng rực rỡ của mình, ôi Usas, người con gái của bầu trời, Nàng mang lại cho chúng ta sự dồi dào, sung túc nhất của niềm hạnh phúc cao cả, và Nàng rạng rỡ vui tươi với những nghi lễ uy nghiêm của chúng ta.
10 Người là hơi thở và sinh mệnh, sự sống của mỗi sự vật đang tồn tại, thật tuyệt vời làm sao khi Nàng tỏa ánh sáng đầu tiên lên phía trước.
Nàng mang chiếc xe cao quý của mình, ôi nữ chủ nhân của ánh sáng, người của sự thịnh vượng diệu kỳ, hãy lắng nghe, chấp nhận lời kêu gọi của chúng tôi.
11 Ơi Usas, người chiến thắng sức mạnh của chính mình, điều mà trong mỗi người là sự phi thường. Mang đến cho Người với lòng sùng kính của các nghi lễ thiêng liêng, thể hiện qua lời ca ngợi, tán dương của vị chủ tế đến với Người.
12. Ôi Usas, mang đến từ bầu trời, tất cả các vị thần để họ có thể uống rượu Soma của chúng tôi. Và mang lại những gì người chiếu cố cho chúng tôi, những con bò cái và ngựa chiến, sức mạnh của những lời ca ngợi và sức mạnh anh hùng.
13. Cầu chúc Usas, những tia sáng, điềm tốt lành của Người được nhìn thấy rực rỡ ở khắp mọi nơi, Người ban cho chúng tôi sự giàu có nhất và tất cả những đồ vật với hình thức tốt đẹp, phong phú, mà sự lao động nhẹ nhàng cũng có thể đạt được.
14. Một con người vĩ đại, người là bậc thấu thị cả cái đã qua, cầu khẩn sự phù hộ và giúp đỡ của họ, ôi Usas, khoan dung, nhân từ, tiếp nhận lời ca tụng của chúng tôi với lòng hào phóng, bằng ánh sáng chói lòa.
15. Usas, khi Người bầng ánh sáng hôm nay đã mở cặp cửa Thiên giới, thế là Người đã ban cho chúng ta nơi ở rộng rãi và không bị ràng buộc bởi kẻ thù. Ôi, nữ thần, Người tặng cho chúng tôi đồ ăn với những con bò cái.
16. Người mang lại cho chúng tôi sự thịnh vượng dồi dào, ban phát cho chúng tôi đồ ăn sung túc làm cho con người khỏe mạnh, tươi vui.
Chinh phục tất cả bằng ánh sáng chói lọi, Usas, con người vĩ đại, mạnh mẽ, Người giàu có bằng chính sự tàn phá và thịnh vượng.
Bài tán tụng Nữ hoàng bình minh làm cho tôi gợi nhớ đến con người của Tagore thấm nhuần tinh thần tôn giáo trong tập thơ “Lời Dâng” của ông, ở đó ông ví Thần Mặt Trời như Rượu Thiêng rót vào chén cuộc đời ông đầy tràn, mà chẳng cần phải xin:
“Vì vui riêng, Người đã làm tôi bất tận. Thân này thuyền nhỏ mỏng manh đã bao lần Người tát cạn rồi lại đổ đầy cuộc sống mát tươi mãi mãi.
Xác này cây sậy khẳng khiu, Người đã mang qua núi, qua đồi, qua bao thung lũng, và phả vào trong giai điệu mới mẻ đời đời.
Khi tay Người bất tử âu yếm vuốt ve, trái tim nho nhỏ trong tôi ngập tràn vui sướng, thết nên lời không sao tả xiết.
Tặng vật Người ban vô biên vô tận, nhưng để đón xin, tôi chỉ có hai tay bé nhỏ vô cùng. Thời gian lớp lớp di qua, Người vẫn chửa ngừng đổ rót, song lòng tôi thì hãy còn vơi.”[2]
Lời thơ của Tagore đậm nét chữ hoà bình, ông là người xây dựng tôn giáo hoà bình bằng tình yêu, mà tình yêu là nguồn phát sinh mọi loài, bởi đó ông mới phát biểu đầu tiên trong dòng thơ: “Vì yêu riêng…”
Và trong cảm nghiệm niềm yêu đó, Tagore phát biểu: “Tôi tin rằng hình ảnh thiên đường phải nhìn dưới ánh sáng mặt trời và mẩu xanh của trái đất, trong vẻ đẹp của bộ mặt người và sự giàu có của cuộc sống con người, cả trong những vật xem ra không đáng kể và chưa từng có trước kia. Mọi nơi trên quả đất này, tư tưởng thiên đường đang thức tỉnh, từ đó mà chuyển đi tiếng gọi. Nó đến bên trong tai ta mà ta không hề biết, tạo âm sắc cho cây thụ cầm của cuộc sống, truyền khát vọng đi bằng âm nhạc vượt qua cái hữu hạn, không những bằng lời cầu nguyện và mong ước, mà bằng những ngôi đền, là những ngọn lửa trong đá, trong tranh, là những giấc mơ được biến thành vĩnh cửu, trong điệu múa, là sự suy ngẫm say mê ở cái trung tâm tĩnh của chuyển động.[3]
Nữ hoàng bình minh làm liên tưởng tới bài hát “Kìa Bà Nào” của linh mục Hoàng Diệp:
“Kìa bà nào đang tiến lên như rạng đông. Kia bà nào đang tiến lên như rạng đông. Đẹp như mặt trăng, rực rỡ như mặt trời. Oai hùng như đạo binh xếp hàng vào trận. Bà là ai?
1. Bà là ai như huệ giữa chòm gai, như hồng thiêng mầu nhiệm, như đền vua vinh hiển, như thành thánh Sa-lem....Bà là ai như hào quang Thiên Chúa, như mùa xuân không úa, như vì sao mai rạng, như chính cửa Thiên Đàng.
2. Bà là ai tinh tuyền lúc đầu thai, xác hồn như ngọc tuyền, dư đầy ơn Thiên Chúa, như nguồn nước vô biên. Bà là ai tay bồng vua thơ bé, tay tràn ơn cứu thế, Đấng từ bi nhân hậu hằng tiếp đón lời cầu.
Bình minh của ơn cứu độ, sẽ không còn tăm tối của sự chết, không còn ngày tăm tối điêu tàn. Nữ hoàng bình minh đã trao tặng nhân loại “Đấng Cứu Thế” qua lời đáp “Xin Vâng” và Chúa đã thực hiện những việc kỳ diệu cho nhân loại. "Các tôi tớ Thiên Chúa sẽ được nhìn thấy tôn nhan Người, và thánh danh Người ghi trên trán họ. Sẽ không còn đêm tối nữa, họ sẽ không cần ánh sáng của đèn, cũng chẳng cần ánh sáng mặt trời, vì Đức Chúa là Thiên Chúa sẽ chiếu sáng trên họ, và họ sẽ hiển trị đến muôn thuở muôn đời" (Kh 22, 4 - 5).
Tất cả những phấn khởi hân hoan đó, người Ấn Độ đã tụng ca Nữ Hoàng Bình Minh bằng trường ca: Tụng ca nữ thần Rạng đông. (To Usha)[1] (Rig - Ve da I. 48)
1 Bình minh ở trên chúng ta với sự phồn vinh, ôi Usas, người con gái của bầu trời, Bình minh rực rỡ huy hoàng, nữ thần, bà chúa của ánh sáng, bình minh tráng lệ và hào phóng.
2. Họ đem những con ngựa chiến và bò cái, ân huệ và quà tặng của tất cả sự giàu có, mãi mãi thịnh vượng đến soi sáng cho chúng ta. Ôi Usas, Người đánh thức tôi bằng âm thanh của niềm vui: mang đến cho chúng ta sự giàu có nhất.
3. Rạng đông bắt đầu lộ ra, và bây giờ sẽ là bình minh chói lọi, nữ thần, người điều khiển chiếc xe đến từ bóng đêm, hướng sự suy nghĩ của họ vào Nàng, như người đi tìm vinh quang tràn ngập.
4. Đây Kanva (bậc thấu thị hay hiền triết) thủ lĩnh của chủng tộc Ka va, ca vang danh tiếng tên tuổi người anh hùng, - Ôi Usas, vị chúa tể, Người như sắp đến gần hướng dẫn họ suy nghĩ về sự ban tặng hào phóng.
5. Như một người quản lý tốt, Usas trông nom cẩn thận tất cả mọi thứ: Nàng kích thích mọi sự sống, khuấy động mọi sinh vật có chân, và tạo nên những con chim tung cánh trên không trung.
6. Nàng ban sự bận rộn phía trước cho mọi người theo đuổi: Nàng không biết đến sự chậm trễ khi Nàng xuất hiện. Ôi sự tráng lệ phong phú sau bình minh lên, những con chim bay liệng về phía trước như không muốn ngừng.
7. Bình minh đã cột những con ngựa của Nàng ở xa, phía bên kia, lúc mặt trời mới ló lên: Nàng đưa tới hàng trăm cỗ xe ngựa, sự thịnh vượng của bình minh, tiến lên theo con đường của Nàng tới mọi người.
8. Cái nhìn của Nàng thấu suốt tất cả vạn vật đang tồn tại, Usas, người con gái của bầu trời, giàu có, phong phú, Nàng soi sáng kẻ thù và sự thù hằn biến mất.
9. Soi sáng chúng ta với ánh sáng rực rỡ của mình, ôi Usas, người con gái của bầu trời, Nàng mang lại cho chúng ta sự dồi dào, sung túc nhất của niềm hạnh phúc cao cả, và Nàng rạng rỡ vui tươi với những nghi lễ uy nghiêm của chúng ta.
10 Người là hơi thở và sinh mệnh, sự sống của mỗi sự vật đang tồn tại, thật tuyệt vời làm sao khi Nàng tỏa ánh sáng đầu tiên lên phía trước.
Nàng mang chiếc xe cao quý của mình, ôi nữ chủ nhân của ánh sáng, người của sự thịnh vượng diệu kỳ, hãy lắng nghe, chấp nhận lời kêu gọi của chúng tôi.
11 Ơi Usas, người chiến thắng sức mạnh của chính mình, điều mà trong mỗi người là sự phi thường. Mang đến cho Người với lòng sùng kính của các nghi lễ thiêng liêng, thể hiện qua lời ca ngợi, tán dương của vị chủ tế đến với Người.
12. Ôi Usas, mang đến từ bầu trời, tất cả các vị thần để họ có thể uống rượu Soma của chúng tôi. Và mang lại những gì người chiếu cố cho chúng tôi, những con bò cái và ngựa chiến, sức mạnh của những lời ca ngợi và sức mạnh anh hùng.
13. Cầu chúc Usas, những tia sáng, điềm tốt lành của Người được nhìn thấy rực rỡ ở khắp mọi nơi, Người ban cho chúng tôi sự giàu có nhất và tất cả những đồ vật với hình thức tốt đẹp, phong phú, mà sự lao động nhẹ nhàng cũng có thể đạt được.
14. Một con người vĩ đại, người là bậc thấu thị cả cái đã qua, cầu khẩn sự phù hộ và giúp đỡ của họ, ôi Usas, khoan dung, nhân từ, tiếp nhận lời ca tụng của chúng tôi với lòng hào phóng, bằng ánh sáng chói lòa.
15. Usas, khi Người bầng ánh sáng hôm nay đã mở cặp cửa Thiên giới, thế là Người đã ban cho chúng ta nơi ở rộng rãi và không bị ràng buộc bởi kẻ thù. Ôi, nữ thần, Người tặng cho chúng tôi đồ ăn với những con bò cái.
16. Người mang lại cho chúng tôi sự thịnh vượng dồi dào, ban phát cho chúng tôi đồ ăn sung túc làm cho con người khỏe mạnh, tươi vui.
Chinh phục tất cả bằng ánh sáng chói lọi, Usas, con người vĩ đại, mạnh mẽ, Người giàu có bằng chính sự tàn phá và thịnh vượng.
Bài tán tụng Nữ hoàng bình minh làm cho tôi gợi nhớ đến con người của Tagore thấm nhuần tinh thần tôn giáo trong tập thơ “Lời Dâng” của ông, ở đó ông ví Thần Mặt Trời như Rượu Thiêng rót vào chén cuộc đời ông đầy tràn, mà chẳng cần phải xin:
“Vì vui riêng, Người đã làm tôi bất tận. Thân này thuyền nhỏ mỏng manh đã bao lần Người tát cạn rồi lại đổ đầy cuộc sống mát tươi mãi mãi.
Xác này cây sậy khẳng khiu, Người đã mang qua núi, qua đồi, qua bao thung lũng, và phả vào trong giai điệu mới mẻ đời đời.
Khi tay Người bất tử âu yếm vuốt ve, trái tim nho nhỏ trong tôi ngập tràn vui sướng, thết nên lời không sao tả xiết.
Tặng vật Người ban vô biên vô tận, nhưng để đón xin, tôi chỉ có hai tay bé nhỏ vô cùng. Thời gian lớp lớp di qua, Người vẫn chửa ngừng đổ rót, song lòng tôi thì hãy còn vơi.”[2]
Lời thơ của Tagore đậm nét chữ hoà bình, ông là người xây dựng tôn giáo hoà bình bằng tình yêu, mà tình yêu là nguồn phát sinh mọi loài, bởi đó ông mới phát biểu đầu tiên trong dòng thơ: “Vì yêu riêng…”
Và trong cảm nghiệm niềm yêu đó, Tagore phát biểu: “Tôi tin rằng hình ảnh thiên đường phải nhìn dưới ánh sáng mặt trời và mẩu xanh của trái đất, trong vẻ đẹp của bộ mặt người và sự giàu có của cuộc sống con người, cả trong những vật xem ra không đáng kể và chưa từng có trước kia. Mọi nơi trên quả đất này, tư tưởng thiên đường đang thức tỉnh, từ đó mà chuyển đi tiếng gọi. Nó đến bên trong tai ta mà ta không hề biết, tạo âm sắc cho cây thụ cầm của cuộc sống, truyền khát vọng đi bằng âm nhạc vượt qua cái hữu hạn, không những bằng lời cầu nguyện và mong ước, mà bằng những ngôi đền, là những ngọn lửa trong đá, trong tranh, là những giấc mơ được biến thành vĩnh cửu, trong điệu múa, là sự suy ngẫm say mê ở cái trung tâm tĩnh của chuyển động.[3]
Nữ hoàng bình minh làm liên tưởng tới bài hát “Kìa Bà Nào” của linh mục Hoàng Diệp:
“Kìa bà nào đang tiến lên như rạng đông. Kia bà nào đang tiến lên như rạng đông. Đẹp như mặt trăng, rực rỡ như mặt trời. Oai hùng như đạo binh xếp hàng vào trận. Bà là ai?
1. Bà là ai như huệ giữa chòm gai, như hồng thiêng mầu nhiệm, như đền vua vinh hiển, như thành thánh Sa-lem....Bà là ai như hào quang Thiên Chúa, như mùa xuân không úa, như vì sao mai rạng, như chính cửa Thiên Đàng.
2. Bà là ai tinh tuyền lúc đầu thai, xác hồn như ngọc tuyền, dư đầy ơn Thiên Chúa, như nguồn nước vô biên. Bà là ai tay bồng vua thơ bé, tay tràn ơn cứu thế, Đấng từ bi nhân hậu hằng tiếp đón lời cầu.
Bình minh của ơn cứu độ, sẽ không còn tăm tối của sự chết, không còn ngày tăm tối điêu tàn. Nữ hoàng bình minh đã trao tặng nhân loại “Đấng Cứu Thế” qua lời đáp “Xin Vâng” và Chúa đã thực hiện những việc kỳ diệu cho nhân loại. "Các tôi tớ Thiên Chúa sẽ được nhìn thấy tôn nhan Người, và thánh danh Người ghi trên trán họ. Sẽ không còn đêm tối nữa, họ sẽ không cần ánh sáng của đèn, cũng chẳng cần ánh sáng mặt trời, vì Đức Chúa là Thiên Chúa sẽ chiếu sáng trên họ, và họ sẽ hiển trị đến muôn thuở muôn đời" (Kh 22, 4 - 5).
L.m Giuse Hoàng Kim Toan
