Thảm hoạ môi trường khiến thiên nhiên nổi giận như ngày nay ta chứng kiến. Nguyên nhân không ở đâu khác, chính là từ cách cai quản, thiên nhiên của con người. Thánh Phaolô viết: “Thật vậy, chúng ta biết rằng: cho đến bây giờ, muôn loài thọ tạo cùng rên siết và quằn quại như sắp sinh nở.” (Rm 8, 22). Chính con người cần được hoán cải để mọi sự được đổi mới.
Hoán cải trong cách sử dụng tài nguyên. Tài nguyên trái đất không phải là vô hạn, nhất là tài nguyên nước. Các nước nghèo như chúng ta thấy luôn bị xem như các nước sử dụng những công nghệ cũ để thực hiện tái chế một cách gây ô nhiễm khủng khiếp. Ta cứ xem các video clip tái chế từ rác thải sắt thép, rác giấy, rác nhựa trên Youtube. Những thành phẩm tái chế được xuất đi, nhưng để lại môi trường bị ô nhiễm thật sự đáng sợ. Từ không khí, nước thải ra môi trường không chỉ ảnh hưởng chung quanh nhà máy mà còn lan ra một môi trường rộng lớn khắp sông suối, nước ngầm. Đã nghèo dù kiếm được tiền từ tái chế rác thải nhưng chính họ cũng mang theo nhiều mầm bệnh. Tiền kiếm được cũng lại bỏ ra để mang bệnh mãn tính, chữa bệnh kinh niên. Vòng đời của họ cũng lẩn quẩn như vòng rác thải. Nguồn nước sạch ngày nay đang là một vấn nạn lớn cần được xem xét lại cách sử dụng các công nghệ cũ, hay cách sử dụng nguồn nước và cách xử lý rác thải.
Những sai lầm con người lấy quyền thống trị thiên nhiên thay vì sống hoà hợp với thiên nhiên. Thánh Phanxicô Assisi nói về trái đát là “anh chị” của chúng ta. Vì trái đất, thiên nhiên có trước con người.
Nhiều vấn đề không chỉ ở trong một quốc gia mà xét toàn diện trong Laudato si: “Những vấn đề này kết chặt với thứ văn hóa đào thải (Wegwerfkultur – la culture du déchet) ảnh hưởng đến những con người bị loại thành rác rưởi… Ngược lại hệ thống công nghiệp vào cuối chu kỳ sản xuất và tiêu thụ không có khả năng hòa nhập và tạo lại giá trị cho cặn bả và rác thải. Người ta cũng không thể bảo đảm trong chu kỳ sản xuất đảm bảo được tài nguyên cho mọi người và cho những thế hệ tương lai và giả thiết phải ngăn chận tối đa việc sử dụng tài nguyên, gia tăng tính hữu dụng các khám phá, tái sử dụng và quay vòng chu kỳ. Đối mặt với vấn nạn này sẽ là con đường đối mặt với thứ văn hóa đào thải, cuối cùng gây tai họa cho cả hành tinh chung. Chúng ta xác định, phát triển theo nghĩa này sẽ rất thấp.” (Laudato si, 22)
Nền văn hoá đào thải. Không chỉ rác thải con người cũng mang ý thức đào thải ngay sự sống của chính mình. Vấn đề phá thai, vấn đề ly dị, vấn đề tự tử, stress. Rất nhiều phát sinh từ con người ngày nay ít chấp nhận đau khổ, hy sinh và chịu đựng. Những giá trị cơ bản để vượt khó xem như xa xỉ. Con người của chúng ta cần cầu xin: “Đức Chúa là Thiên Chúa vĩnh cửu, là Đấng sáng tạo toàn cõi đất. Người không mệt mỏi, chẳng nhọc nhằn, trí thông minh của Người không dò thấu. Người ban sức mạnh cho ai mệt mỏi, kẻ kiệt lực, Người làm cho nên cường tráng” (Is 40, 28b-29).
Đức Giáo Hoàng Phanxicô gợi ý lời kinh:
Lời kinh cho trái đất chúng ta
Lạy Thiên Chúa toàn năng
Chúa luôn hiện diện trong vũ trụ
và ngay trong những thụ tạo nhỏ bé nhất của Chúa.
Chúa đã phủ đầy lòng từ ái trên tất cả những gì hiện hữu,
Xin gieo vào lòng chúng con sức mạnh của tình yêu Chúa,
để chúng con bảo vệ cuộc sống và vẻ đẹp muôn loài.
Xin đổ tràn bình an của Chúa vào lòng chúng con,
để chúng con có thể sống như anh em, chị em với nhau,
không tác hại cho bất cứ người nào.
Lạy Thiên Chúa của anh chị em nghèo khổ,
xin trợ giúp chúng con
để chúng con giơ tay cứu giúp những anh chị em bị bỏ rơi,
những người bị lãng quên trên trái đất này,
những người này thực sự luôn luôn có giá trị trước mặt Chúa.
Xin cứu chữa cuộc sống của chúng con,
để chúng con trở thành những người bảo vệ cho trái đất này,
chứ không phải là những kẻ cướp bóc,
để chúng con gieo những gì tốt đẹp
chứ không phải những thứ ô nhiễm và tàn phá.
Xin chạm đến tâm hồn những kẻ chỉ tìm thành công
dựa trên giá trị của người nghèo và của trái đất này.
Xin dạy chúng con
khám phá giá trị của vạn vật
và biết chiêm ngắm trong sự ngất ngây,
để nhận ra
chính chúng con cũng được liên kết sâu xa với tất cả thụ tạo này
trên con đường chúng con tiến vào ánh sáng vô tận của Chúa.
Xin tạ ơn Chúa
vì Chúa hiện diện từng ngày với chúng con.
Chúng con nài xin Chúa
nâng đỡ chúng con
trong cuộc chiến cho công bằng, tình thương và bình an.
L.m Giuse Hoàng Kim Toan
