An táng Cố GM Phaolô Maria Cao Đình Thuyên

THÁNH LỄ AN TÁNG ĐỨC CỐ GIÁM MỤC PHAOLÔ MARIA CAO ĐÌNH THUYÊN

WGPV (01.9.2022) – Vào lúc 13g00, thứ Hai ngày 29/8/2022, từng hồi chuông trầm buồn ngân lên từ tháp Nhà thờ Chính tòa Xã Đoài loan tin Đức cha già Phaolô Maria Cao Đình Thuyên đã được Chúa gọi về. Cây đại thụ – chứng nhân lịch sử của Giáo hội Việt Nam, của giáo phận Vinh và của giáo phận Hà Tĩnh đã ngã xuống, vị mục tử – người cha già khả kính của hơn 530 ngàn tín hữu Nghệ – Tĩnh – Bình đã về cõi thiên thu, khép lại hành trình 95 năm cuộc đời trần thế, 62 năm thi hành sứ vụ Linh mục và 30 năm trong thiên chức Giám mục. Đất trời Vinh – Hà Tĩnh thênh thang khoảng lặng đượm màu tang tóc. Mùi trầm hương, mùi của biệt ly và hoài niệm ngan ngát tỏa khắp không gian với niềm tiếc thương khôn tả.

Bước đường in dấu trang sử của bậc hiền phụ khả kính khả ái

Những ngày đại tang này có thể nói là ngày đại lễ Tạ ơn của hai Giáo phận Vinh – Hà Tĩnh. Tạ ơn vì cuộc sống cao đẹp của Đức Cố Giám mục Phaolô Maria và giờ đây ngài đã an nghỉ trong tình yêu Chúa cùng với sự mộ mến của tất cả mọi người.

95 năm làm người, 62 năm hồng ân Linh mục và 30 năm trong thiên chức Giám mục đã khép lại, trong đó hơn 10 năm trên cương vị chủ chăn giáo phận Vinh (từ năm 2000 – 2010, lúc chưa chia tách Giáo phận Hà Tĩnh) là những mốc son thời gian để giờ đây mỗi người con hai giáo phận cùng điểm lại những nét chính yếu trong cuộc đời của Đức cha cố Phaolô Maria, những bước đường của bậc hiền phụ đã in dấu vào trang sử Giáo phận, cùng nhìn về những năm tháng mà ngài đã hết lòng tận tụy phục vụ đoàn chiên Nghệ – Tĩnh – Bình mà dâng niềm cảm tạ tình Chúa và bày tỏ lòng thảo hiếu, biết ơn tới ngài.

Hành trình 95 năm sống đời trần thế, 62 năm Linh mục, 30 năm Giám mục, Đức cha cố Phaolô Maria đã kinh qua không biết bao nhiêu bước thăng trầm, dâu bể để trung thành và tận tụy trong bước đường theo Chúa. Ngài sinh ra, lớn lên và được học hành trong chế độ cũ; trưởng thành, đón nhận và thi hành Thiên chức trong thời kỳ đầy dẫy gian nan đau khổ của chiến tranh, hận thù, bom đạn đổ nát, nghi kỵ, bắt bớ, khổ dịch và tù đày; lãnh đạo Giáo phận trong thời kỳ đất nước có những bước chuyển mình nhưng lại đứng trước những thử thách đức tin của thời đại mới. Được nghỉ ngơi để có thể nhìn lại những thành quả bởi những cống hiến không mệt mỏi của đời mình nhưng vẫn không ngừng tuôn đổ suối mạch hồng ân của Chúa cho mọi người ngang qua những hoạt động mục vụ liên tục. 95 năm ấy biết bao ân tình và lý tưởng đã trở thành máu thịt, thành hồn vía, để như một lẽ sống phụng sự, “ngọn lửa Phaolô Maria Cao Đình Thuyên” luôn cháy hết mình trong những phận vụ mục vụ cho Giáo hội với niềm hăng say dấn thân không mỏi mệt. Người mục tử nhiệt tâm phục vụ trong khiêm tốn và tận tụy, không đao to búa lớn nhưng âm thầm và bền bỉ; là người sống và hoạt động xuyên thời gian với những thăng trầm lịch sử; ngài vừa là nạn nhân, vừa là chứng nhân, vừa là thầy dạy, vừa là người chiến thắng, vừa là người mở đường cách khôn ngoan sáng tạo. Người cha già luôn ân cần điềm đạm, tế nhị và vui tươi với lòng yêu thương chân thành và quảng đại, luôn sẵn sàng dấn thân bảo vệ đoàn chiên trước những bất công. Cùng với thời gian, những dấu ấn vốn mang sắc thái cá nhân ấy đã hoà vào dòng chung, làm nên những giá trị mang tính thời đại tồn tại mãi trong lòng hai Giáo phận Vinh và Hà Tĩnh.

Đức Cố Giám mục Phaolô Maria được mệnh danh là “vị Giám mục trên từng cây số” khi ngài xuôi ngược khắp nẻo đường Nghệ – Tĩnh – Bình để viếng thăm và phục vụ đoàn chiên. Không những chỉ có mặt trên từng cây số không gian địa lý, Đức cha cố Phaolô Maria còn có mặt trên từng cây số thang trật mục vụ trong Giáo phận: Ngài đã lần lượt đảm nhiệm từ công việc phó xứ, quản xứ cho đến Quản lý Tòa Giám mục, từ cha quản hạt đến cha Tổng Đại diện, từ Giám mục phó cho đến Giám mục Chính tòa. Đó là hình ảnh người mục tử lúc nào cũng miệt mài trên đường sứ vụ. Cho dù hành trình sứ vụ đó có lúc bằng phẳng, yên hàn nhưng cũng không thiếu muôn vàn gai chông của thời thế. Hành trình của Đức cha cố Phaolô Maria có thể nói là anh em song sinh với một giai đoạn lịch sử đầy phức tạp vì kỳ thị ý thức hệ, đầy đau thương vì chiến tranh bom đạn. Tuy nhiên, ngài đã không tránh né, không cầu an, ngài đã có mặt trên từng cây số hầm hố cong queo. Một hành trình vô cùng gian nan, vất vả, khó nhọc song hành với những thăng trầm biến chuyển của thời cuộc nhưng cũng đầy hoa trái thơm lành, in đậm dấu ấn hồng ân Thiên Chúa. Theo năm tháng, Đức cha cố Phaolô Maria đã trở nên một cây đại thụ, toả bóng nhân đức cho bao thế hệ đoàn chiên.

Đức cha cố Phaolô Maria luôn diễn tả đời sống của mình theo châm ngôn giám mục mà ngài đã chọn: “Cùng chịu đóng đinh vào thập giá với Đức Kitô” để kín múc nguồn thiên ân cho sứ vụ mục tử chăn dắt các linh hồn, cho công cuộc Phúc âm hóa trên mảnh đất Nghệ – Tĩnh – Bình, để mang lửa tình mến đến với mọi giáo dân trên khắp các thôn nghèo, xóm vắng và ngõ cùng của dải đất đầy nắng và mưa bão này. Chỉ riêng trong 10 năm với trọng trách chủ chăn Giáo phận (từ năm 2000 – 2010), ngài đã đặt tay trao ban thừa tác vụ phó tế và linh mục cho 104 ứng viên; 30 giáo xứ mới được thiết lập; khôi phục và sáp nhập vào Giáo phận Vinh với 6 giáo xứ vùng nam sông Gianh (trước 2005 thuộc TGP. Huế), đồng thời nhiều họ đạo được tái thiết và thành lập. Ngài đã thành lập nhiều ban, đoàn thể và hội đoàn Công giáo cho Giáo phận. Dù sống và phục vụ Giáo phận trong hoàn cảnh lịch sử có rất nhiều khó khăn nhưng với những nỗ lực vượt bậc, những hy sinh chịu khó cùng với một tinh thần kiên gan, Đức cha cố Phaolô Maria đã gieo vào những linh mục, tu sỹ và giáo dân của Giáo phận Vinh – Hà Tĩnh niềm vui phục vụ Tin mừng, lòng yêu mến Giáo hội và con người.

Cho đến những giây phút cuối cùng của đời dương thế, Đức cha cố Phaolô Maria vẫn có được sức khỏe dẻo dai, sự minh mẫn sáng suốt và tinh thần phục vụ tận tình dường như như không có dấu hiệu suy giảm. Ngài đã làm mục vụ cho đến những giây phút cuối cùng của cuộc đời. 12 năm hưu dưỡng của ngài không bó hẹp trong sự tịnh dưỡng an nhàn nhưng vẫn tiếp tục miệt mài rong ruổi “trên từng cây số” khắp cung đường Nghệ – Tĩnh – Bình để đến với đoàn chiên, cống hiến chút sức lực còn lại trong tuổi già để nuôi dưỡng đoàn con qua bàn tiệc Lời Chúa và Thánh Thể. Người cha già khả ái đã viếng thăm tất cả các giáo xứ và gần như tất cả giáo họ của cả hai Giáo phận Vinh và Hà Tĩnh. Không một con số toán học nào có thể đếm hết được chặng đường ngài đã đi. Chỉ có tình yêu thương, sự hy sinh cho việc hiệp nhất và phục vụ còn tồn tại mãi mãi như chính điều mà ngài đã thốt lên trong thánh lễ Quan thầy Giáo phận ngày 15/08/2009: “…Giáo phận Vinh không chỉ có một Cao Ðình Thuyên mà có hơn 500,000 Cao Đình Thuyên”.

95 năm trần thế với biết bao thăng trầm, trôi nổi nhưng cuộc đời của Đức Cố Giám mục Phaolô Maria được kết dệt nên bởi “hạnh phúc” và “tạ ơn” như chính lời chia sẻ của ngài trong thánh lễ mừng đại thọ 90 tuổi của mình tại Nhà thờ Chính tòa Xã Đoài: “Ôi! Hạnh phúc cho con biết bao. Bởi ngày con sinh ra mình trần thân trụi, con chẳng đáng là gì! Nhưng rồi từng hồng ân Chúa âm thầm nhỏ xuống trên con, ngày qua ngày, tháng tiếp tháng, năm nối năm, ngàn vạn hồng ân ấy đã ghép nên cuộc đời con… Ngày sinh của con có gì là đáng vui, có gì là đáng nhớ, có gì là đáng mừng, khi con đã nhận muôn vàn ân sủng của Chúa, đã chịu bao ơn phúc của Giáo hội, đã đón nhận biết bao điều của xã hội, để rồi cuối cùng con chẳng làm được gì đáng kể cho Chúa, cho Giáo hội và cho đời. Ôi! con mắc nợ Chúa, con mắc nợ Giáo hội, con mắc nợ mọi người, dù món nợ đó không ai đòi hỏi con. Lạy Chúa, Chúa đã làm cho con quá nhiều điều. Nhưng xin ban cho con một điều nữa là cho con luôn biết nhận ra những ân huệ Chúa mà không ngừng cảm tạ tri ân, để ngày kỷ niệm sinh nhật của con thật là ngày đáng vui, đáng mừng, đáng nhớ”.

Đi dọc diễn trình ấy là hình ảnh của vị hiền phụ với những cốt cách rất đáng trân trọng, là dấu ấn về vị mục tử trung thành và tận tụy cho lý tưởng đời mình. Trong sự mẫn cán hi sinh phục vụ ở tuổi đại thượng thọ 95, ngài đã ra đi về Nhà Cha, giữa lòng đất mẹ Vinh, để lại niềm tiếc thương vô hạn cho đoàn chiên.

“Tôi đã đấu trong cuộc thi đấu cao đẹp, đã chạy hết chặng đường, đã giữ vững niềm tin. Giờ đây tôi chỉ còn đợi vòng hoa dành cho người công chính” (2Tm 4, 7 – 8)

Với sự ghi ơn, thương nhớ bậc hiền phụ đã dành trọn những năm tháng sống trên dương thế cho sứ mạng phục vụ Dân Chúa, trong những ngày đại tang, hơn 500 phái đoàn chính thức và hàng chục ngàn con cái khắp nơi đã về kính viếng và cầu nguyện cho Đức cha cố Phaolô Maria. Đức Hồng Y Luis Antonio Tagle – Tổng trưởng Thánh Bộ Loan Báo Tin Mừng Cho Các Dân Tộc, Đức Tổng Giám mục Marek Zalewski – Đại diện không thường trú của Đức Thánh Cha tại Việt Nam, Hội đồng Giám mục Việt Nam đã gửi điện thư chia buồn tới gia đình Giáo phận Vinh và Hà Tĩnh. Khắp các trang mạng xã hội được phủ kín bởi sự thương nhớ và biết ơn Đức cha cố Phaolô Maria. Đó là minh chứng sống động cho sự ghi ơn và tri ân những cống hiến phục vụ không biết mệt mỏi suốt hơn 62 năm trong sứ vụ Linh mục và 30 năm Giám mục của ngài.

Cách đặc biệt, Thánh lễ An táng Đức Cố Giám mục Phaolô Maria vào lúc 8g30, sáng ngày 1/9/2022 thật sự đã trở nên điểm hẹn của lòng hiếu thảo và hiệp nhất của hết mọi thành phần dân Chúa trong gia đình Giáo phận. Dù tham dự cách trực tiếp tại Nhà thờ Chính tòa Xã Đoài hay gián tiếp qua phương tiện truyền thông, mọi người con Giáo phận Vinh – Hà Tĩnh đều hướng về người cha già quá cố khả kính khả ái trong ngày trao gửi thân xác ngài về lòng đất mẹ.

Thánh lễ An táng được chủ tế bởi Đức cha Anphong, Giám mục giáo phận Vinh, sự hiện diện đông đảo của quý Đức cha, quý Đức ông, quý cha Giáo phận Vinh, Giáo phận Hà Tĩnh và đông đảo quý cha ngoài Giáo phận.

Ngay trước thánh lễ, Đức cha Anphong, Chủ chăn Giáo phận Vinh đã đặt gậy mục tử và mũ Mitra lên linh cữu Đức Cố Giám mục Phaolô Maria, một cử chỉ biểu tượng tuy đơn sơ ngắn gọn nhưng nói lên sự kính trọng, thảo hiếu và lòng biết ơn vô hạn của toàn thể Giáo phận Vinh và Hà Tĩnh dành cho ngài. Sau đó, Cha Giêrađô Nguyễn Nam Việt, Chưởng ấn TGM tuyên đọc tiểu sử của Đức Cố Giám mục Phaolô Maria và các điện thư chia buồn.

Trong lời khai lễ, Đức cha Anphong đã khắc họa lại đôi nét về cuộc đời, sứ vụ của Đức cha cố Phaolô Maria. Đồng thời ngài mời gọi cộng đoàn cùng hiệp ý dâng lời tạ ơn Thiên Chúa và cầu nguyện cho Đức cha cố Phaolô Maria sớm hưởng phúc Thiên Đàng. Ngài nói: “Như mọi người đã biết, lúc 13g trưa ngày thứ 2, 29/8, khi Đức cha cố Phaolô Maria nhẹ nhàng trút hơi thở cuối cùng, thì tin buồn được truyền đi rất nhanh, có người đã đưa tin với tựa đề thế này “ông tiên đã về trời”. Vâng, ông tiên ấy có nước da trắng bóc toàn thân, mái tóc cũng bạc phơ theo dòng thời gian 95 năm – gần tròn một thế kỷ, ông tiên ấy lại thường mặc chiếc áo chùng màu trắng, ông tiên ấy được mọi người gần xa thương mến quý trọng đã nằm xuống vĩnh viễn, đôi mắt khép lại, trái tim đầy tình thương cũng ngưng đập. Hôm nay và bây giờ là thánh lễ an táng ngài, cũng là thánh lễ cuối cùng của ngài trên dương thế sau hơn 62 năm Linh mục và 30 năm Giám mục. Trong thừa tác vụ linh mục và giám mục, qua đôi bàn tay đã được xức dầu thánh hiến của ngài, trong vóc dáng nhỏ bé nhẹ nhàng và thanh thoát của ngài, biết bao ân sủng Chúa đã được chuyển thông cho đoàn chiên hai Giáo phận Vinh – Hà Tĩnh. Và cũng biết bao ân tình của đoàn chiên đã được ngài cung kính dâng lên cho Chúa… Ông tiên Phaolô Maria khi sinh thời vẫn được ví von cách trìu mến là “vị giám mục trên từng cây số”. Ngài dọc ngang dài rộng Giáo phận Vinh cũ từ Nghệ An vào Hà Tĩnh đến tận Quảng Bình, từ miền đồng bằng ven biển đến vùng đồi núi chập chùng mà chẳng hệ quản ngại từ nan, nếu hình dung mỗi chuyến đi là một sợi chỉ thôi, thì tất cả những chuyến đi trong ngần ấy năm linh mục và giám mục của ngài đã dệt nên một tấm thảm dày chằng chịt. Chắc hẳn những chuyến đi ấy dài hàng trăm, hàng ngàn và có thể nói là hàng triệu cây số ấy đã dệt nên con đường đưa ngài về nước trời hôm nay. Xin kính mời cộng đoàn hiệp dâng thánh lễ này để tha thiết cầu nguyện và tiễn đưa Đức Cố Giám mục về với Chúa để được thưởng công. Chiếc áo lễ tôi đang khoác, chiếc gậy mục tử tôi cầm và chén lễ mà lát nữa chính tôi dâng lên cùng với cộng đoàn là của ngài. Tất cả như muốn nói rằng ngài vẫn đang hiện diện cách sống động, hôm nay, lúc này và tại đây với chúng ta để tiến dâng Thiên Chúa thánh lễ cuối cùng. Với tất cả tâm tình thương mến, kính trọng Đức Cố Giám mục, tôi xin mời tất cả cùng hiệp thông tham dự thánh lễ”.

Quảng diễn Lời Chúa trong thánh lễ, Đức Tổng Giám mục Giuse Vũ Văn Thiên đã nhấn mạnh chết không phải là hết mà là cửa ngõ mở ra hành trình về nhà Cha trên Trời, từ đó ngài chia sẻ với sự mất mát tang thương của gia đình Giáo phận Vinh. Gợi hứng từ khẩu hiệu của Đức Cố Giám mục Phaolô Maria: “Cùng chịu đóng đinh vào Thập Giá với Đức Kitô”, Đức Tổng Giám mục Giuse đã khắc họa lại đôi nét về cuộc đời và sứ vụ của Đức cha cố Phaolô. Từ đó làm nổi bật lên hình ảnh người mục tử nhiệt tâm, hy sinh phục vụ đến tận cuối đời, suốt cả một đời dấn thân cùng chịu đóng đinh với Chúa Kitô.

Cuối thánh lễ là nghi thức phó dâng và từ biệt do Đức cha phụ tá Phêrô Nguyễn Văn Viên chủ sự.

Sau đó, Cha Tổng đại diện Phêrô Nguyễn Văn Vinh, thay lời cho gia đình Giáo phận đã có những lời tiễn biệt, tâm tình cảm mến, biết ơn trước những cống hiến, hy sinh phục vụ to lớn của Đức cha cố Phaolô Maria. Ngài nói: “…Đức cha đã ra đi như chính cách Đức cha sống vậy. Bởi đó chúng con không đứng đây để than sầu rên rỉ mà để dâng lời tạ ơn Chúa. Xin cho chúng con được vinh dự cùng Đức cha ca tụng Chúa về muôn việc kỳ diệu Chúa đã làm nơi Đức cha, và ngang qua Đức cha, đã tuôn đổ muôn vàn ơn lành cho Giáo phận… Chứng tá mà Đức cha để lại là động lực vô song cho thế hệ con cháu chúng con biết sống trung kiên, can đảm, khiêm nhường và sáng tạo… Đức cha ra đi một cách nhẹ nhàng thanh thản không làm phiền Giáo phận, không vướng bận con cháu linh tông huyết tộc, cuộc đời của Đức cha là cuộc đời cho đi, phục vụ người khác chứ chưa để người khác phục vụ mình… Trọng kính Đức cha vô vàn khả ái, dù cả Giáo phận có yêu mến quyến luyến Đức cha, chúng con cũng không thể giữ Đức cha lại bởi Đức cha đã ra đi theo tiếng Chúa mời gọi. Một lát nữa đây, thân xác Đức cha sẽ đi vào lòng đất mẹ, nhưng hình ảnh, tinh thần, đường lối mục vụ và cung cách hiện diện của Đức cha sẽ mãi mãi đi vào lòng người. Những ký ức tốt đẹp về Đức cha sẽ được lưu giữ lâu bền trong gia đình giáo phận. Với mắt trần xác thịt chúng con xin vĩnh biệt Đức cha, với con mắt đức tin, với lòng kính trọng và thương nhớ chúng con hẹn ngày tái ngộ”.

Kế tiếp, Đức cha Anphong, Chủ chăn Giáo phận, thay mặt Ban Lễ tang cảm ơn quý Đức cha, quý cha, quý cấp chính quyền, quý ân nhân và toàn thể cộng đoàn.

Cuối cùng là nghi thức di quan, làm phép mộ phần, hạ huyệt và cất táng linh cữu Đức cha cố Phaolô Maria tại nghĩa trang Tòa Giám mục.

Đức Cố Giám mục Phaolô Maria ra đi nhưng ngài đã trở nên bất tử trong lòng mỗi người tín hữu Nghệ – Tĩnh – Bình. Người mục tử kiên trung, lặng lẽ đi dọc 95 năm hành trình dương thế với tất cả lẽ sống cao đẹp đã trở nên máu thịt, hồn vía của hai Giáo phận Vinh và Hà Tĩnh thân thương này. Xin kính dâng lên nén hương lòng tưởng nhớ Đức Cố Giám mục Phaolô Maria cùng với niềm tin tưởng rằng linh hồn ngài sẽ được thưởng công xứng đáng trên Nước Trời. Xin thành kính nghiêng mình bái biệt bậc hiền phụ khả kính khả ái, cây đại thụ cuối cùng, người mục tử nhiệt thành và nhân hiền của chúng con!

Jos. Trọng Tấn
Nguồn: gpvinh.com